Yıllık İzin Ücreti ve Kullanılmayan İzin Hakları

Yıllık İzin Hakları: Kullanılmayan İzinlerin Nakde Çevrilmesi ve Hesaplama Rehberi

Yıllık İzin Nedir?

İş hayatında çalışanların en temel haklarından biri de yıllık ücretli izin hakkıdır. Çalışanlar, yıl boyunca iş yoğunluğu nedeniyle yıpranır, bedensel ve zihinsel olarak dinlenmeye ihtiyaç duyar. Bu ihtiyacın karşılanabilmesi için 4857 sayılı İş Kanunu çalışanlara yıllık izin hakkı tanımıştır.

Yıllık izin, işçiye hem dinlenme hem de sosyal hayatına zaman ayırma fırsatı sunar. İşverenler, kanunen çalışanı bu haktan mahrum bırakamaz.

Yıllık İzin Hakkının Şartları

Yıllık ücretli izne hak kazanabilmek için:

İşçinin aynı işyerinde en az 1 yıl çalışmış olması gerekir.

Deneme süresi dahil çalışma süresi dikkate alınır.

İşçi çalışmaya başladığı tarihten itibaren 1 yılını doldurduğunda izin hakkı doğar.

📌 Yani, yeni işe giren bir çalışan, 1 yıl dolmadan yıllık izin kullanamaz.

Yıllık İzin Süreleri

İş Kanunu’na göre yıllık izin süreleri, çalışanın kıdemine göre değişir:

1 – 5 yıl (5 yıl dahil) çalışanlara: 14 gün

5 – 15 yıl arası çalışanlara: 20 gün

15 yıl ve üzeri çalışanlara: 26 gün

18 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanlara: 20 gün (asgari)

📌 Bu süreler işveren tarafından azaltılamaz; ancak artırılabilir.

Yıllık İzin Nasıl Kullanılır?

İzin, işverenin onayıyla belirlenir.

Çalışan tek seferde veya bölünerek izin kullanabilir.

Ancak izin en az 10 gün kesintisiz verilmek zorundadır.

Geriye kalan izin günleri işveren ve işçinin anlaşmasıyla bölünebilir.

Kullanılmayan Yıllık İzinlerin Nakde Çevrilmesi

Yıllık izin, normal şartlarda nakde çevrilemez. Yani işçi izin hakkını paraya dönüştüremez. Ancak iş sözleşmesinin sona ermesi halinde kullanılmayan yıllık izin günleri, işçiye izin ücreti olarak ödenir.

🔹 Örnek:

Çalışan: 7 yıl kıdemli

Hak ettiği izin: 20 gün

Kullanmadığı izin: 15 gün

Günlük brüt ücret: 1.000 TL

Ödenecek izin ücreti = 15 x 1.000 = 15.000 TL

📌 Kullanılmayan izin ücreti, işçinin brüt ücreti üzerinden hesaplanır ve işten ayrılışta topluca ödenir.

İzin Günü Hesaplama

Yıllık izin süresi, çalışanın işyerindeki toplam kıdemine göre belirlenir.

İşe giriş tarihi esas alınır.

Çalışanın işten ayrılıp tekrar başlaması durumunda, yeni sözleşme dikkate alınır.

Askerlik, doğum izni gibi bazı süreler kıdeme dahil edilmez.

Formül:
Toplam kıdem yılı → İş Kanunu izin süresi tablosu → Hak edilen izin günü

Ücretli İzin Hakları

Yıllık izin dışında çalışanların farklı ücretli izin hakları da vardır. Bunlar yıllık izinden düşmez.

Örnek Ücretli İzinler:

Evlilik izni: 3 gün

Ölüm izni (anne, baba, eş, çocuk, kardeş): 3 gün

Doğum izni (baba için): 5 gün

Engelli çocuğu olan ebeveyn: Yılda 10 gün

Bu izinler yıllık izin haklarından ayrı değerlendirilir.

İşten Ayrılma Durumunda İzin Hakları

Çalışan, işten ayrıldığında kullanmadığı yıllık izinleri için işverenden nakit ödeme talep edebilir.

İstifa eden işçi de hak kazanır.

İşten çıkarılan işçi de hak kazanır.

Kıdem veya ihbar tazminatı ödenmese bile, kullanılmayan izin mutlaka ödenmelidir.

📌 İşveren bu ücreti ödemediği takdirde, çalışan iş mahkemesinde izin ücreti alacağı davası açabilir.

Yıllık İzin Ücreti Hesaplama Örneği

🔹 Örnek 1:

Maaş: 22.500 TL brüt

Saatlik ücret: 22.500 ÷ 225 = 100 TL

Günlük ücret: 100 x 7,5 = 750 TL

Kullanılmayan izin: 10 gün

Ödenecek izin ücreti = 10 x 750 = 7.500 TL

🔹 Örnek 2:

Maaş: 30.000 TL brüt

Kullanılmayan izin: 20 gün

Günlük ücret: 30.000 ÷ 30 = 1.000 TL

Toplam = 20 x 1.000 = 20.000 TL

İşverenin Yıllık İzinle İlgili Yükümlülükleri

İşveren, işçiyi yıllık izin kullanmaya zorlamak zorundadır.

İşveren izin kayıt belgesi tutar.

İzin süresince işçiye başka iş yaptıramaz.

İşveren izin hakkını kullandırmazsa, idari para cezasına çarptırılır.

Yıllık İzin Haklarıyla İlgili Sık Sorulan Sorular

1. Yıllık izin işçiden alınabilir mi?
Hayır, işçi bu haktan vazgeçemez, işveren de engelleyemez.

2. Deneme süresinde izin hakkı olur mu?
Deneme süresi kıdeme dahil edilir, ancak ilk yıl dolmadan izin hakkı doğmaz.

3. İzin hakkı devredilebilir mi?
Hayır, devredilemez. Sadece işten ayrıldığında nakde çevrilir.

4. İzin ücreti ödenmezse ne yapılır?
Arabulucuya başvurulur, çözüm bulunmazsa iş mahkemesinde dava açılır.

Yıllık izin, çalışanların en temel haklarından biridir. İşçinin dinlenme hakkı anayasal güvence altındadır ve işveren tarafından engellenemez.

Özetle

1 yıl çalışan herkes yıllık izin hakkı kazanır.

Kıdeme göre 14, 20 veya 26 gün izin verilir.

Kullanılmayan izinler işten ayrıldığında nakde çevrilir.

İzin ücreti, çalışanın brüt ücreti üzerinden hesaplanır.

Çalışanların haklarını bilmesi ve işverenlerin de bu yükümlülükleri yerine getirmesi, iş barışı ve adalet için büyük önem taşır.