Mobbing Tazminatı ve Hesaplama Kriterleri

İş Hayatında Mobbing ve Hukuki Boyutu

İş hayatında çalışanların en çok karşılaştığı sorunlardan biri de mobbing, yani psikolojik tacizdir. İşverenin veya iş arkadaşlarının sistematik bir şekilde kişiyi yıldırmaya, işten uzaklaştırmaya ya da küçük düşürmeye yönelik davranışları mobbing kapsamına girer.

Türk Hukuku’nda mobbing kavramı açıkça tanımlanmasa da, Yargıtay kararları, Türk Borçlar Kanunu, İş Kanunu ve Türk Medeni Kanunu çerçevesinde mobbing mağdurlarının haklarını araması mümkündür. Bu hakların başında maddi ve manevi tazminat talepleri gelir.

Mobbing Nedir?

Mobbing, tek seferlik olumsuz davranışlardan farklıdır. Sistematik, sürekli ve kasıtlı bir baskı söz konusudur. Örneğin:

Çalışana sürekli küçük düşürücü sözler söylemek,

Görev ve sorumluluklarını kasıtlı olarak değiştirmek,

İş arkadaşları ile iletişimini engellemek,

Sürekli performansını haksızca eleştirmek,

İzole etmek veya yok saymak.

Bu davranışlar belli bir süre boyunca tekrar ederse psikolojik taciz (mobbing) kabul edilir.

Mobbing Nedeniyle Maddi Tazminat

Mobbing mağduru çalışan, uğradığı ekonomik kayıplar için maddi tazminat talep edebilir. Bu kapsamda:

İşten ayrılmak zorunda kalınması,

Gelir kaybı,

Tedavi ve ilaç giderleri,

Psikolojik danışmanlık ya da terapi masrafları,

maddi tazminat taleplerine konu olabilir.

📌 Örnek: Bir çalışan mobbing nedeniyle işten ayrılırsa ve iş bulana kadar uzun süre gelir elde edemezse, bu kayıp maddi tazminat talebine konu olur.

Mobbing Nedeniyle Manevi Tazminat

Manevi tazminat, çalışanın kişilik haklarının ihlali nedeniyle yaşadığı ruhsal acı, stres ve yıpranmanın giderilmesi için talep edilir.

Yargıtay kararlarına göre, mobbing mağduru olan çalışan onurunun, saygınlığının ve kişisel haklarının zedelenmesi halinde manevi tazminat talep etme hakkına sahiptir.

Manevi tazminat, mağdurun yaşadığı:

Stres,

Depresyon,

Toplumsal itibar kaybı,

Çalışma hayatındaki motivasyon kaybı

gibi durumların bir nebze olsun telafi edilmesini amaçlar.

Tazminat Miktarı Nasıl Belirlenir?

Mahkemeler mobbing davalarında tazminat miktarını belirlerken şu kriterleri dikkate alır:

Mobbingin Şiddeti ve Süresi

Davranışların ne kadar süreyle ve hangi yoğunlukta devam ettiği önemlidir.

Çalışanın Uğradığı Zararlar

Maddi kayıplar, tedavi giderleri, işten ayrılma gibi somut zararlar hesaplanır.

Manevi Yıpranma Derecesi

Çalışanın ruhsal açıdan yaşadığı kayıplar dikkate alınır.

Tarafların Sosyal ve Ekonomik Durumu

İşverenin mali gücü ve çalışanın yaşam standardı göz önünde bulundurulur.

Yargıtay İçtihatları

Benzer davalarda verilen kararlar yol gösterici olur.

📌 Yargıtay uygulamalarında, manevi tazminat miktarları genellikle 5.000 TL ile 100.000 TL arasında değişmektedir. Maddi tazminat ise kayba göre hesaplanır.

Mobbing Davasında Mahkeme Süreci

Mobbing mağdurları tazminat için dava açmadan önce arabuluculuk sürecine başvurmak zorundadır. Eğer anlaşma sağlanamazsa, iş mahkemesinde dava açılır.

Dava Süreci Adımları:

Arabuluculuk Başvurusu: Zorunlu aşamadır.

Dava Açma: İş mahkemesine başvurulur.

Delil Sunma: Mobbing iddiası somut delillerle ispatlanmalıdır.

Tanık Dinleme: İş arkadaşlarının beyanları önemlidir.

Bilirkişi İncelemesi: Gerekli durumlarda uzman raporları alınır.

Mahkeme Kararı: Tazminat miktarı belirlenir.

Kanıtlama Yükümlülüğü

Mobbing davalarında en kritik nokta ispat yükümlülüğüdür. Çalışan, mobbinge uğradığını somut delillerle kanıtlamak zorundadır.

Kullanılabilecek Deliller:

Yazılı belgeler (e-postalar, mesajlar, resmi yazışmalar),

Tanık ifadeleri,

Psikolog/psikiyatrist raporları,

Ses veya kamera kayıtları (hukuka uygun şekilde elde edilmişse),

Performans raporları veya işyeri yazışmaları.

📌 Yargıtay, mobbingin ispatında kesin delil aramaz; "kuvvetli emareler" yeterlidir.

İşverenin Sorumluluğu

Türk İş Kanunu’na göre işverenin en önemli yükümlülüklerinden biri, işçiyi koruma ve gözetme borcudur.

Eğer işveren, çalışanını psikolojik tacize karşı korumazsa ya da bizzat mobbing uygulayan kişi işverenin kendisiyse; tazminat sorumluluğu doğar.

Çalışanın Hakları

Mobbinge uğrayan çalışan:

İş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.

Kıdem tazminatı talep edebilir.

Maddi ve manevi tazminat için dava açabilir.

Gerekirse ayrıca ceza davası (hakaret, tehdit vb.) açabilir.

Mobbing Davasında Süreler

Mobbing nedeniyle açılacak tazminat davaları için zamanaşımı süresi 5 yıldır. Ancak manevi tazminat taleplerinde Türk Borçlar Kanunu gereği bu süre 10 yıla kadar uzayabilmektedir.

Mobbing, çalışanların psikolojik ve ekonomik yönden ciddi kayıplar yaşamasına neden olur. Türk hukuk sistemi, mağdurların hem maddi zararlarını hem de manevi acılarını giderecek düzenlemeler sunmaktadır.

Maddi tazminat: Gelir kaybı, tedavi masrafları, işsizlik süresi.

Manevi tazminat: Ruhsal yıpranma, kişilik haklarının ihlali.

Kanıtlama: Yazılı belgeler, tanık ifadeleri ve sağlık raporları.

Mahkeme süreci: Arabuluculuk → Dava açma → Delil sunma → Karar.

Bu nedenle, mobbing mağduru çalışanların haklarını bilmesi, delillerini sağlam tutması ve hukuki yollara başvurması büyük önem taşır.