İş Kazası Tazminatı Hesaplama Yöntemleri

Tedavi Giderleri, İş Görmezlik, Maluliyet, Ölüm ve Yakın Tazminatları

İş kazaları, çalışma hayatında hem çalışan hem de işveren açısından en ciddi sorunlardan biridir. Bir iş kazası meydana geldiğinde, yalnızca sağlık sorunları değil, aynı zamanda maddi ve manevi kayıplar da gündeme gelir. Bu nedenle Türk İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Mevzuatı, iş kazası geçiren çalışan ve yakınlarını korumaya yönelik kapsamlı düzenlemeler içermektedir.

Bu yazımızda, iş kazası sonrası ödenecek tazminat türlerini, hak ediş şartlarını ve hesaplama yöntemlerini detaylı şekilde inceleyeceğiz.

İş Kazası Nedir?

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre iş kazası;

İşyerinde,

İşin yürütümü sırasında,

Görevle başka bir yere gönderildiğinde,

İşverence sağlanan taşıtla işe gidiş-geliş sırasında meydana gelen,

ve çalışanın bedenî ya da ruhsal zarar görmesine yol açan olaydır.

İş Kazası Sonrası Hak Edilen Tazminatlar

Bir iş kazası yaşandığında işçiye ve yakınlarına ödenebilecek tazminatlar birkaç başlık altında incelenir:

1. Tedavi Giderleri

İş kazası geçiren işçinin tüm tedavi giderleri Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından karşılanır. Bu kapsamda:

Hastane masrafları,

Ameliyat giderleri,

İlaç bedelleri,

Fizik tedavi ve rehabilitasyon giderleri,

Protez, ortez gibi yardımcı araçlar,

SGK tarafından karşılanır. İşçinin bu süreçte kendi cebinden masraf yapmaması esastır.

2. Geçici İş Görmezlik Tazminatı

İş kazası nedeniyle çalışamaz hale gelen işçiye, iyileşme süresi boyunca geçici iş görmezlik ödeneği ödenir.

İlk 2 gün için ödeme yapılmaz.

günden itibaren ödenek başlar.

Ayakta tedavilerde günlük brüt kazancın 2/3’ü,

Yatarak tedavilerde ise günlük brüt kazancın 1/2’si oranında ödeme yapılır.

🔹 Örnek:

Günlük brüt ücret: 900 TL

Ayakta tedavi süresi: 10 gün

Ödeme = 7 gün x (900 x 2/3) = 7 x 600 = 4.200 TL

3. Sürekli İş Görmezlik (Maluliyet) Tazminatı

Eğer işçi iş kazası sonucu kalıcı bir sakatlık yaşarsa, bu durumda sürekli iş görmezlik geliri bağlanır.

İş gücü kaybı %10’un üzerinde olmalıdır.

Maluliyet oranı, SGK Sağlık Kurulu tarafından raporla belirlenir.

İşçiye, kayıp oranına göre sürekli aylık gelir bağlanır.

Tam maluliyet halinde işçinin aylık kazancının %70’i ödenir.
Kısmi maluliyet halinde bu oran, belirlenen iş göremezlik yüzdesiyle çarpılır.

🔹 Örnek:

Brüt kazanç: 20.000 TL

Maluliyet oranı: %40

Ödeme = 20.000 x %70 x %40 = 5.600 TL aylık gelir

4. Ölüm Tazminatı ve Yakınlara Ödenecek Haklar

İş kazası sonucu işçinin vefatı halinde, yakınları hem SGK tarafından yapılan ödemelerden hem de işverenden talep edilecek maddi/manevi tazminatlardan yararlanabilir.

SGK Tarafından Ödenen Haklar:

Dul eşe ve çocuklara ölüm aylığı bağlanır.

Bekar işçi vefat etmişse anne ve babasına da aylık bağlanabilir.

Cenaze masrafları için cenaze yardımı ödenir.

Hak sahiplerine bir defaya mahsus ölüm geliri bağlanır.

İşverenden Talep Edilebilecek Haklar:

Maddi tazminat (destekten yoksun kalma tazminatı),

Manevi tazminat (ölümden doğan üzüntü nedeniyle).

5. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

İşçinin vefatı halinde, geride kalan eş, çocuklar ve bakmakla yükümlü olduğu aile bireyleri destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilir.

Bu tazminat; işçinin hayatta olsaydı ailesine sağlayacağı maddi katkı dikkate alınarak hesaplanır.

Yaş,

Gelir düzeyi,

Çalışma süresi,

Bakmakla yükümlü olunan kişi sayısı,

hesaplamada önemli kriterlerdir.

İş Kazası Tazminatlarının Hesaplanması

İş kazası sonrası tazminatların hesaplamasında bazı ortak ilkeler vardır:

Brüt Ücret Esas Alınır:
Hesaplamalar çalışanın giydirilmiş brüt maaşı (maaş + düzenli ödemeler) üzerinden yapılır.

Çalışma Gücü Kaybı Oranı:
Maluliyet oranı SGK raporuyla belirlenir.

Yaşam Süresi Beklentisi:
Ölüm ve destekten yoksun kalma tazminatlarında, ölen işçinin yaşı dikkate alınır.

Yargıtay İçtihatları:
Tazminat miktarları, iş mahkemelerinin kararlarına göre şekillenir.

İşverenin Sorumluluğu

İş kazalarında işverenin iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alma yükümlülüğü esastır.

Eğer işveren gerekli önlemleri almadıysa,

İşçi iş güvenliği eğitimi almadıysa,

Koruyucu ekipman sağlanmadıysa,

işveren kusurlu kabul edilir ve yüksek tazminat ödemek zorunda kalabilir.

İş Kazası Sonrası Hak Talep Süreci

SGK’ya Bildirim: İş kazası en geç 3 iş günü içinde SGK’ya bildirilmelidir.

Hastane Raporları: İş görmezlik raporları alınmalıdır.

Arabulucu Süreci: İşverenden tazminat talebi için önce arabulucuya başvurulur.

Dava Açma: Anlaşma olmazsa iş mahkemelerinde dava açılır.

Sonuç

İş kazaları, yalnızca sağlık yönüyle değil; ekonomik ve hukuki yönüyle de ciddi sonuçlar doğurur. Tedavi giderleri, geçici iş görmezlik tazminatı, maluliyet geliri, ölüm tazminatı ve destekten yoksun kalma tazminatı bu süreçte gündeme gelen başlıca haklardır.

Çalışanların ve yakınlarının bu hakları iyi bilmesi, işverenlerin de yükümlülüklerini zamanında yerine getirmesi gerekir. Böylece hem mağduriyetler önlenir hem de çalışma hayatında adalet ve güven sağlanır.