Fazla Mesai Ücreti Hesaplama Formülü ⭐ Öne Çıkan

Fazla Mesai Nedir?

Çalışma hayatında “fazla mesai” ya da diğer adıyla “overtime”, işçinin yasal haftalık çalışma süresinin üzerinde çalıştırılması durumunu ifade eder. Türkiye’de 4857 sayılı İş Kanunu’na göre haftalık normal çalışma süresi 45 saattir. Bu sürenin aşılması halinde yapılan çalışmalar fazla mesai sayılır ve işçiye zamlı ücret ödenmesi gerekir.

Fazla mesai, işverenin ihtiyacı doğrultusunda ortaya çıkabilir ancak işçinin sağlığı, dinlenme hakkı ve iş-özel yaşam dengesi korunmak zorundadır.

Fazla Mesaiye İlişkin Yasal Düzenlemeler

Haftalık Çalışma Süresi:

Normal çalışma süresi 45 saattir.

Bu süreyi aşan çalışmalar fazla mesai kabul edilir.

Günlük Çalışma Sınırı:

Bir işçi günde en fazla 11 saat çalıştırılabilir.

Bu sınırın aşılması yasal değildir.

Yıllık Fazla Mesai Sınırı:

Bir işçi yılda en fazla 270 saat fazla mesai yapabilir.

Onay Şartı:

Fazla mesai için işçinin yazılı onayı alınmalıdır.

Onay genellikle iş sözleşmesinde veya yıllık onay formunda bulunur.

Ödeme Şekli:

Fazla mesai ücreti maaşa ek olarak ödenir.

İşçi isterse ücret yerine serbest zaman (izin) talep edebilir.

Fazla Mesai Ücret Zam Oranları

İş Kanunu’na göre fazla mesai ücreti, normal saatlik ücretin üzerine %50 zamlı olarak ödenir.

Normal saatlik ücret = Aylık brüt ücret ÷ 225 saat (genel hesaplama yöntemi)

Fazla mesai saatlik ücreti = Normal saatlik ücret x 1,5

📌 Önemli Not: Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde yapılan fazla çalışmalar %100 zamlı, yani iki katı ücret olarak ödenir.

Fazla Mesai Hesaplama Formülü

Aylık brüt maaş bulunur.

Saatlik normal ücret hesaplanır:

Saatlik ücret = Aylık ücret ÷ 225

Fazla mesai ücret katsayısı uygulanır:

Normal günlerde = Saatlik ücret x 1,5

Resmi tatillerde = Saatlik ücret x 2

Çalışılan fazla mesai saati ile çarpılır.

Fazla Mesai Hesaplama Örnekleri

🔹 Örnek 1 – Normal Gün Fazla Mesai

Aylık maaş: 18.000 TL

Saatlik ücret: 18.000 ÷ 225 = 80 TL

Fazla mesai saatlik ücreti: 80 x 1,5 = 120 TL

10 saat fazla mesai: 10 x 120 = 1.200 TL

🔹 Örnek 2 – Resmi Tatil Çalışması

Aylık maaş: 20.000 TL

Saatlik ücret: 20.000 ÷ 225 = 88,8 TL

Fazla mesai saatlik ücreti (tatil): 88,8 x 2 = 177,6 TL

8 saat tatil mesaisi: 8 x 177,6 = 1.420,8 TL

🔹 Örnek 3 – Aylık Toplam Fazla Mesai

Aylık maaş: 15.000 TL

Saatlik ücret: 15.000 ÷ 225 = 66,6 TL

Fazla mesai saatlik ücreti: 66,6 x 1,5 = 99,9 TL

Ayda 30 saat fazla mesai: 30 x 99,9 = 2.997 TL

Fazla Mesai Yerine Serbest Zaman Kullanımı

Çalışan, fazla mesai ücreti almak yerine serbest zaman kullanma hakkına sahiptir.

Her 1 saat fazla mesai için 1,5 saat izin verilir.

Serbest zaman, fazla mesai yapılan tarihten itibaren 6 ay içinde kullanılmalıdır.

📌 Örnek: 20 saat fazla mesai yapan işçiye, 20 x 1,5 = 30 saat izin verilir.

Fazla Mesaiye Zorlanma ve Haklar

İşveren, işçiyi zorla fazla mesaiye bırakamaz.

İşçinin onayı olmadan yapılan fazla mesai hukuka aykırıdır.

İşçi fazla mesai ücreti alamıyorsa, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir ve kıdem tazminatı talep edebilir.

Fazla Mesai Davalarında Kanıtlar

Fazla mesai ücretinin ödenmediğini iddia eden çalışan, bunu kanıtlamakla yükümlüdür.

Delil Olarak Kullanılabilecekler:

Puantaj kayıtları,

Bordrolar,

İşyerindeki giriş-çıkış kayıtları,

Kamera kayıtları,

Tanık beyanları.

Yargıtay uygulamasına göre işçiye imzalatılan bordroda fazla mesai ücreti ödendiği yazıyorsa, bunun aksi tanıkla ispat edilemez; yazılı delil gerekir.

Fazla Mesai Yapmayan Çalışanlar

Bazı çalışanlar, mevzuat gereği fazla mesai kapsamı dışında tutulmuştur:

İş Kanunu’nun 63. maddesine tabi olmayan işçiler,

Üst düzey yöneticiler (belli koşullarda),

Kısmi süreli çalışanlar.

Bu kişilerin fazla mesai hakları farklılık gösterebilir.

Fazla mesai, iş hayatında sık karşılaşılan bir uygulamadır. Ancak yasal sınırları, ücret hesaplaması ve işçi hakları konusunda birçok yanlış bilgi bulunmaktadır.

Özetle

Haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla mesai sayılır.

Günlük en fazla 11 saat çalışılabilir.

Fazla mesai ücreti normal saatlik ücretin %50 zamlısıdır.

Resmi tatil mesaisi %100 zamlıdır.

İşçi isterse fazla mesai ücreti yerine serbest zaman kullanabilir.

Çalışanların fazla mesai haklarını bilmeleri, işverenlerin de yasal düzenlemelere uygun davranmaları, iş barışı ve adalet açısından büyük önem taşır.