İş Yerinde Mobbing ve Korunma Yolları ⭐ Öne Çıkan

Günümüz çalışma hayatında iş kazaları, uzun mesai saatleri ya da ücret sorunları kadar önemli olan bir başka konu da psikolojik taciz (mobbing) durumlarıdır. İş yerinde mobbing, çalışanların sağlığını, motivasyonunu ve verimliliğini doğrudan etkileyen, aynı zamanda işverenler için hukuki sonuçlar doğurabilen ciddi bir problemdir.

Bu yazıda, mobbing nedir, nasıl tespit edilir, hangi davranışlar mobbing kapsamına girer, çalışanların yasal hakları nelerdir ve mobbinge karşı hangi önlemler alınabilir konularını detaylı şekilde ele alacağız.

1. Mobbing Nedir?

“Mobbing”, iş yerinde bir veya birden fazla kişi tarafından bir çalışana sistematik biçimde uygulanan psikolojik baskı, yıldırma, dışlama veya küçük düşürme davranışlarıdır.

Mobbing:

Süreklilik arz eder, tek seferlik davranışlar mobbing değildir.

Çalışanı işten soğutmayı, performansını düşürmeyi veya işten ayrılmaya zorlamayı amaçlar.

Fiziksel şiddetten ziyade psikolojik baskı ile uygulanır.

2. İş Yerinde Mobbing Örnekleri

Mobbing, çoğu zaman doğrudan saldırı yerine dolaylı yollarla ortaya çıkar. En sık görülen mobbing davranışları:

Sürekli olarak küçümseyici veya alaycı sözler söylemek

Çalışanı ekipten dışlamak, toplantılara çağırmamak

Haksız yere aşırı iş yüklemek veya görevlerini elinden almak

Çalışanın başarılarını görmezden gelmek, başkaları önünde küçük düşürmek

Dedikodu, karalama ve itibarsızlaştırma kampanyaları

Haksız disiplin cezaları vermek veya tehdit etmek

Çalışana imkânsız görevler vererek başarısızlığa zorlamak

Bu davranışlar süreklilik arz ettiğinde mobbing kapsamına girer.

3. Mobbing Tespiti Nasıl Yapılır?

Mobbing tespiti için bazı kriterler aranır:

Süreklilik: En az 6 ay boyunca düzenli olarak devam eden psikolojik baskı.

Niyet: Çalışanı yıldırma, dışlama veya işten ayrılmaya zorlama amacı.

Düzenli Tekrar: Tekrar eden ve sistematik davranışlar.

Çalışanın Etkilenmesi: Sağlık sorunları, stres, performans düşüklüğü gibi sonuçların ortaya çıkması.

Çalışanlar mobbing yaşadıklarını düşündüklerinde belge, e-posta, mesaj, tanık beyanı gibi kanıtlar toplamalıdır.

4. Mobbing ile İlgili Yasal Haklar

Türkiye’de mobbing, doğrudan İş Kanunu’nda açıkça tanımlanmasa da Anayasa, Türk Borçlar Kanunu, İş Kanunu, Türk Ceza Kanunu ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında çalışanlar korunmaktadır.

Anayasa’nın 17. Maddesi: Kişinin maddi ve manevi varlığı korunur.

Borçlar Kanunu 417. Madde: İşveren, çalışanlarını mobbingten korumakla yükümlüdür.

İş Kanunu 24/II Maddesi: Çalışan, onur kırıcı söz ve davranışlara maruz kalırsa iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.

Türk Ceza Kanunu: Hakaret, tehdit, kişilik haklarına saldırı durumlarında cezai yaptırım uygulanır.

Devlet Memurları Kanunu: Kamu çalışanları için mobbinge karşı koruma hükümleri içerir.

5. Mobbing Karşısında Şikayet Yolları

Çalışanlar mobbinge maruz kaldıklarında şu adımları izleyebilir:

İş Yeri İçi Başvuru: İlk aşamada durumu işveren veya insan kaynakları birimine yazılı şekilde iletmek.

ALO 170 Çalışma Hayatı İletişim Merkezi: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na mobbing şikayeti yapılabilir.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı: Denetim talebinde bulunulabilir.

Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK): Ayrımcılık ve mobbing vakaları için başvuru yapılabilir.

Adli Yollar:

İş Mahkemesi’nde manevi tazminat davası açılabilir.

Ceza Mahkemesi’nde hakaret, tehdit veya kişilik haklarına saldırı gerekçesiyle şikayet yapılabilir.

Sendika ve Meslek Örgütleri: Üye olunan sendikadan destek alınabilir.

6. Mobbinge Karşı Alınabilecek Önlemler

6.1. İşverenin Sorumlulukları

İş yerinde mobbing karşıtı politika oluşturmak.

Eğitim ve farkındalık seminerleri düzenlemek.

Çalışanlar arasında eşitlik ve adalet ilkesini gözetmek.

Şikayet mekanizmalarını etkin hale getirmek.

6.2. Çalışanın Yapabilecekleri

Mobbingi yazılı ve görsel olarak belgelemek.

Tanık desteği almak.

Resmi şikayet yollarını kullanmak.

Psikolojik destek almak, profesyonel yardım talep etmek.

7. Mobbingin Çalışan ve İşveren Üzerindeki Etkileri

Çalışan Açısından: Stres, kaygı bozukluğu, depresyon, iş veriminde düşüş, işten ayrılma düşüncesi.

İşveren Açısından: Verimlilik kaybı, iş gücü devri, kurumsal itibar zedelenmesi, hukuki yaptırımlar ve tazminat yükümlülükleri.

Bu nedenle işverenlerin mobbingin önlenmesine yönelik proaktif adımlar atması hem çalışan sağlığı hem de işletmenin sürdürülebilirliği açısından kritik öneme sahiptir.

Mobbing, iş hayatında görünmeyen ama etkisi çok büyük bir sorundur. Çalışanların sistematik psikolojik baskı altında çalışması hem ruhsal hem de fiziksel sağlıklarını tehdit ederken, işverenler için de ciddi hukuki ve ekonomik sonuçlara yol açar.

Çalışanların haklarını bilmesi, mobbing durumlarını belgelemesi ve doğru mercilere başvurması; işverenlerin ise önleyici politikalar geliştirmesi, bu sorunun çözümünde en önemli adımlardır.

Unutulmamalıdır ki sağlıklı bir iş yeri, yalnızca fiziksel güvenliği değil, psikolojik güvenliği de güvence altına almalıdır.