İş Sağlığı Raporu ve Çalışma Engelleri

Çalışma hayatında zaman zaman sağlık sorunları nedeniyle işten uzak kalmak kaçınılmazdır. İş Kanunu ve Sosyal Güvenlik Mevzuatı, çalışanların hastalık durumunda mağdur olmaması için çeşitli haklar tanımaktadır. Sağlık raporu alma, iş göremezlik ödeneği, kronik hastalıklar nedeniyle uzun süreli izinler ve iş güvencesi bu hakların başında gelir.

2025 yılı itibarıyla iş hukuku ve sosyal güvenlik alanında yapılan düzenlemeler, çalışanların hastalık süreçlerini daha şeffaf ve güvenli bir zemine taşımıştır. Bu makalede çalışanların hastalık raporu alma süreçleri, iş yerinden izin kullanma kuralları ve geçici iş göremezlik ödenekleri detaylı olarak ele alınmaktadır.

Hastalık Durumunda Sağlık Raporu Alma Süreci

Çalışanlar, sağlık sorunları nedeniyle işe devam edemediklerinde, yetkili sağlık kuruluşlarından istirahat raporu alabilirler.

Kimler Rapor Verebilir?

Devlet hastaneleri

Üniversite hastaneleri

Yetkilendirilmiş özel hastaneler

Aile hekimleri (genellikle kısa süreli raporlar için)

Raporun Bildirilmesi:
Çalışan, aldığı raporu işverene en kısa sürede iletmekle yükümlüdür. Günümüzde raporlar çoğu zaman e-rapor sistemi üzerinden otomatik olarak SGK ve işverene düşmektedir.

Raporun Geçerliliği:
Rapor süresi boyunca çalışan işe gitmez ve işveren bu günleri yoklama yapamaz. Ancak çalışanın, rapor süresini aşarak işe gelmemesi durumunda devamsızlık söz konusu olabilir.

İş Yerinden İzin Alma Süreci

Sağlık raporu dışında çalışanlar, hastalık durumlarında işverenden izin talep edebilirler. Bu izin türleri:

Ücretli İzin:
Çalışanın yıllık izninden düşülerek verilebilir.

Ücretsiz İzin:
Özellikle uzun süreli tedavilerde kullanılır. Çalışan işverenden yazılı olarak talep eder.

Sağlık İzinleri:
İş Kanunu madde 55’e göre, sağlık raporu ile belgelenen hastalık günleri yıllık izin hesabında çalışılmış günlerden sayılır.

Kronik Hastalıklar ve Çalışan Hakları

Kronik hastalık sahibi çalışanlar, iş hayatında çeşitli ek haklara sahiptir.

Düzenli Tedavi İzinleri:
Diyaliz, kemoterapi gibi düzenli tedavi gerektiren durumlarda, çalışanlar tedavi için belirli saatlerde işten ayrılabilir.

Engelli Hakları:
Kronik hastalık sonucu engellilik oranı %40 ve üzerindeyse, çalışan engelli raporu alarak erken emeklilik ve vergi indirimi gibi haklardan yararlanabilir.

İş Güvencesi:
İşveren, kronik hastalığı gerekçe göstererek çalışanı işten çıkaramaz. Ancak işin yürütülmesini imkânsız hale getiren durumlarda farklı düzenlemeler uygulanabilir.

Geçici İş Göremezlik ve Ödeneği

Hastalık nedeniyle rapor alan çalışanlar, SGK tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneği hakkına sahiptir.

Ödenekten Yararlanma Şartları:

Rapor başlamadan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün prim ödemesi yapılmış olmalıdır.

Rapor, SGK sistemine işlenmiş olmalıdır.

Ödeneğin Hesaplanması:
Günlük kazanç üzerinden hesaplanır.

Ayakta tedavilerde günlük kazancın 2/3’ü,

Yatarak tedavilerde ise 1/2’si ödenir.

Ödeme Süresi:
Ödemeler rapor süresince devam eder ve PTT veya banka aracılığıyla çalışana ödenir.

İşverenin ve Çalışanın Yükümlülükleri

Çalışanın Sorumlulukları:

Raporu zamanında işverene bildirmek

Rapor süresince tedaviye uymak

Rapor bitiminde işe dönmek

İşverenin Sorumlulukları:

Raporlu günler için işçiye baskı yapmamak

Çalışanı raporlu olduğu süre boyunca işe çağırmamak

SGK süreçlerinin sorunsuz işlemesini sağlamak

Yasal Haklar ve Şikâyet Yolları

Çalışan, rapor hakkı veya sağlık izinleri nedeniyle işveren tarafından baskıya maruz kalırsa:

ALO 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi üzerinden şikâyette bulunabilir.

İş Mahkemeleri aracılığıyla yasal haklarını arayabilir.

Sendikalar çalışanı hukuki olarak destekleyebilir.

Hastalık, iş hayatında her an karşılaşılabilecek bir durumdur. Bu süreçte çalışanların rapor alma, geçici iş göremezlik ödeneği, kronik hastalık hakları ve iş güvencesi gibi temel haklarını bilmeleri büyük önem taşır. İşverenler de çalışan sağlığını gözetmek ve yasal yükümlülüklerini yerine getirmek zorundadır.

2025 yılı itibarıyla iş hukuku ve sosyal güvenlik düzenlemeleri, çalışanların sağlık nedenleriyle mağdur olmasının önüne geçmeyi amaçlamaktadır. Haklarını bilen çalışan, hem işini hem de sağlığını güvence altına alabilir.