İş Sözleşmesi Feshi: Yasal Şartlar ve Prosedür ⭐ Öne Çıkan

İş Sözleşmesinin Feshi İçin Yasal Koşullar ve İzlenecek Prosedür

Türkiye’de işçi ve işveren arasındaki ilişkiler, 4857 sayılı İş Kanunu ile düzenlenmiştir. Çalışma hayatında en sık karşılaşılan konulardan biri ise iş sözleşmesinin feshi, yani işçinin işten çıkarılması ya da kendi isteğiyle işten ayrılmasıdır. Ancak fesih işlemleri, kanunda belirtilen yasal koşullar çerçevesinde yapılmalı, hem işçi hem işveren açısından doğru prosedür izlenmelidir. Aksi halde haksız fesih doğar ve taraflar ciddi yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir.

Bu yazıda, iş sözleşmesinin feshi için gerekli yasal koşullar, haklı sebepler, ihbar süreleri ve fesih sonrası doğan haklar ayrıntılı şekilde ele alınacaktır.

İş Sözleşmesinin Feshi Nedir?

Fesih, iş sözleşmesinin taraflardan biri tarafından sona erdirilmesidir. Fesih, işçi tarafından (istifa) ya da işveren tarafından (işten çıkarma) yapılabilir. Kanunda, fesih işlemlerinde usul ve gerekçenin yazılı olarak bildirilmesi gerektiği açıkça belirtilmiştir.

İş Sözleşmesinin Feshi İçin Yasal Koşullar

İş Kanunu’na göre fesih, belirli şartlara bağlıdır:

Haklı Sebepler: İş sözleşmesi, işçi veya işveren tarafından haklı nedenle derhal feshedilebilir.

Geçerli Sebepler: İşveren, işçiyi işten çıkarırken mutlaka geçerli bir sebep göstermek zorundadır (örneğin işçinin yetersizliği, işyerinde davranış bozukluğu, işin ekonomik nedenlerle azalması).

İhbar Süreleri: Belirsiz süreli sözleşmelerde, işçi ya da işveren, fesih bildirimini önceden yapmak zorundadır.

Haklı Sebeplerle Derhal Fesih

Haklı sebep, taraflardan birine iş sözleşmesini ihbar süresi beklemeden sona erdirme hakkı verir.

İşçinin Haklı Sebeple Feshi

İşçi, aşağıdaki nedenlerle iş sözleşmesini derhal feshedebilir:

Ücretinin ödenmemesi veya eksik ödenmesi,

Sağlık koşullarını tehdit eden ağır çalışma şartları,

İşverenin işçiye kötü davranışı, hakaret, cinsel taciz,

İşverenin işçinin onurunu zedeleyen davranışlarda bulunması,

İşyerinde güvenliği tehlikeye sokacak durumlar.

İşverenin Haklı Sebeple Feshi

İşveren ise şu nedenlerle sözleşmeyi haklı olarak feshedebilir:

İşçinin işverene veya iş arkadaşlarına sataşması,

İşçinin işyerinde hırsızlık yapması veya güveni kötüye kullanması,

İşçinin sık sık işe gelmemesi veya izinsiz devamsızlığı,

İşçinin işyerinde alkollü veya uyuşturucu madde kullanması,

İşçinin işini sürekli olarak eksik veya kötü yapması.

Haklı fesih durumunda ihbar süresi uygulanmaz, ancak işçinin kıdem tazminatı hakkı devam edebilir (fesih sebebine göre).

İhbar Süreleri

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshi halinde taraflar birbirine önceden haber vermek zorundadır. Bu süreye ihbar süresi denir. İş Kanunu’na göre ihbar süreleri şöyledir:

6 aydan az çalışmış işçi: 2 hafta önce bildirim,

6 ay – 1,5 yıl arası çalışmış işçi: 4 hafta önce bildirim,

1,5 – 3 yıl arası çalışmış işçi: 6 hafta önce bildirim,

3 yıldan fazla çalışmış işçi: 8 hafta önce bildirim.

İşveren veya işçi, bu süreleri beklemeden sözleşmeyi feshetmek isterse, karşı tarafa ihbar tazminatı ödemek zorundadır.

Geçerli Sebepler ve İşverenin Yükümlülüğü

İşveren, işçiyi işten çıkarırken mutlaka geçerli bir sebebe dayanmalıdır. Geçerli sebepler şunlardır:

İşçinin sık sık düşük performans göstermesi,

İşçinin işyerindeki davranışlarıyla düzeni bozması,

İşyerinde ekonomik daralma, işin veya üretimin azalması,

İşçinin görevini yapamayacak sağlık sorunları.

Geçerli sebep olmadan yapılan fesihlerde işçi, işe iade davası açabilir. Mahkeme, işçinin işe geri alınmasına veya tazminat ödenmesine karar verebilir.

Fesih Prosedürü

İş sözleşmesinin feshi sırasında tarafların izlemesi gereken prosedürler vardır:

Yazılı Bildirim: Fesih mutlaka yazılı yapılmalı, sebebi açıkça belirtilmelidir.

İhbar Süresine Uyma: Haklı sebep yoksa ihbar süresine uyulmalıdır.

Tazminatların Ödenmesi: İşçinin kıdem ve ihbar tazminatı hakları ödenmelidir.

Resmî Bildirimler: İşveren, işten çıkışı SGK’ya zamanında bildirmek zorundadır.

İbraname Düzenleme: İşçi, tüm haklarını aldığına dair imza atabilir; ancak ibranameler yasal denetime tabidir.

Fesih Sonrası Haklar

Fesih sonrası işçinin hakları, işten ayrılma şekline göre değişiklik gösterir.

Kıdem Tazminatı: İşçi, en az 1 yıl aynı işyerinde çalışmışsa ve işveren tarafından haksız nedenle çıkarılmışsa kıdem tazminatı alır.

İhbar Tazminatı: İhbar süresine uyulmazsa işçi veya işveren tazminat ödemek zorundadır.

İşsizlik Maaşı: İşçi, kendi isteği dışında işten çıkarılmışsa ve prim gün sayısı uygunsa işsizlik maaşı alabilir.

Kullanılmayan İzin Ücreti: İşçinin kullanmadığı yıllık izinlerin ücreti işten ayrılırken ödenir.

SGK Hakları: İşten ayrılan işçi, sağlık hizmetlerinden belirli süre boyunca yararlanmaya devam eder.

İş sözleşmesinin feshi, hem işçi hem işveren açısından ciddi sonuçlar doğuran bir süreçtir. Bu nedenle fesih işlemleri mutlaka kanunda belirtilen koşullara uygun yapılmalıdır. Haklı sebepler, ihbar süreleri ve tazminat hakları göz önünde bulundurularak hareket edilmezse, taraflar hukuki yaptırımlarla karşılaşabilir. Doğru prosedür izlendiğinde ise işçi ve işveren arasında adil bir süreç sağlanmış olur.